Vijf tips van een Samoerai over weerbaarheid

Bron: dekoele.nl 

Samoerais bestaan allang niet meer, toch leeft hun gedachtegang en levenswijze (Bushido) nog steeds voort in veel japanners en hun bedrijfsleven. In 2003 zat ik in een hoge snelheidstrein vanuit Kyoto naar Tokyo. Tegenover mij zat een zakenman een boek te lezen. Ik herken niet veel japanse kaligrafie, maar deze tekens ken ik maar al te goed. De gehele kaft was beschildert met de drie karakters bu, shi en do.

Als fervent vechtsporter was ik benieuwd hoe deze samoerais zo’n legende konden worden.
Na het lezen van het boek “Bushido, the way of the samurai” (Tanaka, 2001) en een aantal soortgelijke boeken, werd mij duidelijk dat deze mensen niet alleen ruwe krijgers waren. Ik stond verbaasd van de inzichten die zij in die tijd al hadden en hoe makkelijk deze te vertalen zijn naar hedendaags gebruik. Sterker nog, de hedendaagse sportpsychologie komt tot dezelfde conclusies als de bij mij bekende oosterse wijsheden.

Hier probeer ik vijf tips van de Samoerai Tsunetomo Yamamoto (1659 – 1719) te vertalen naar de hedendaagse weerbaarheid. De soms onconventionele citaten zijn passend in die tijdsgeest, cultuur en het beroep (Krijger). Alle in het Engels geschreven citaten komen uit het eerder benoemde boek (Tanaka, 2001).

Tip 1: Uitstraling

“It is rude to yawn in the faces of other people. If by chance you begin to yawn, stroke your forehead and then your yawn should stop”.

De Samoerai ging er al vanuit dat je uitstraling te beïnvloeden is.

Dit is natuurlijk maar een heel klein voorbeeld, maar het laat duidelijk zien dat je invloed kunt hebben op je eigen uitstraling. Een juiste uitstraling is één van de belangrijkste wapens die je als mens hebt. Dit “wapen” gebruiken we in de weerbaarheid en gevaarsbeheersing vaak. Dieren maken hier ook gebruik van, maar vaker als instinctieve of zelfs onbewuste reactie op een gebeurtenis. Als mens is je uitstraling per situatie veel bewuster te kiezen. Voorbeelden hiervan zijn de welbekende “stare-down” voor een kick-boks wedstrijd, of de “Haka” van het Nieuw-Zeelands rugbyteam.

“The way you look is literally the expression of your own dignity”.

Tip 2: “Mind set” (Lesson from the heavy rain:)

“As long as you accept that you will get wet, you won’t suffer from being wet”.

Als je bent voorbereid op tegenslagen, dan heb je veel minder last ervan en kun je makkelijker je doel bereiken.
Je gedachten beïnvloeden je zelfvertrouwen, je doorzettingsvermogen, je focus, je bewegingen en je gevoel (Rozendaal, 2013). Een ander citaat versterkt deze mening en geeft aan dat de verkeerde “mind set” de kans op mislukking vergroot:

“Seven out of ten things that you don’t feel like doing will end up as failures”

Volgens Rozendaal (2013) worden je gevoelens niet bepaald door de gebeurtenis, maar door het gesprek dat je met jezelf voert over die gebeurtenis.

Eigenlijk beschrijf ik hiermee een dilemma; De meeste cursisten van een gevaarsbeheersing- of weerbaarheidsles zijn geen geboren vechters. Het is daarom noodzakelijk deze cursisten, ieder op zijn/haar eigen manier, tot op zekere hoogte gemotiveerd te krijgen gevechtshandelingen te doen. De eerste stap hebben zij al gezet door naar jouw cursus te komen. 

De docent/trainer staat voor de taak samen met zijn/haar cursisten de persoonlijke motivatie te vinden waarin de cursist geweld wilt/durft te gebruiken. De cursist zal op zijn/haar beurt deze motivatie willen kunnen oproepen en hierin trainen. 

Tip 3: Begeleiding/coaching

“If they contract cowardice while young, the cowardice will last the whole life”.

Dit citaat komt uit een paragraaf over de opvoeding van Samoerai kinderen. Volgens de samoerai Yamamoto moet je kinderen van kleins af aan zien te inspireren moedig te zijn. Als ouder moet je ze vooral niet bang maken, zelfs niet bij wijze van grap (Tanaka, 2001).

Als docent/trainer heb ik wel eens de fout gemaakt cursisten te wijzen op hun beperkingen.

Aan het einde van de trainingscyclus kreeg ik dan ook terecht de feedback dat de cursisten zelf wel konden uitmaken waar hun grenzen liggen. Ze kwamen bij mij om de mogelijkheden te bekijken, niet de onmogelijkheden.
Uit onderzoek blijkt dat mensen zich gedragen naar het beeld wat zij van zichzelf hebben (Schuijers, 2013). In plaats van de deelnemers zelfvertrouwen te geven, verminderde ik het onbewust.

Yamamoto verteld dat zijn broer op vijf jarige leeftijd van zijn vader leerde hoe hij honden moest onthoofden. Op vijftien jarige leeftijd leerde zijn broer criminelen onthoofden (Tanaka, 2001). Daarna was hij zover dat hij ook in staat was andere krijgers te onthoofden.
Hieruit kun je afleiden dat mensen voorbereid moeten worden op hun taak, van makkelijk naar moeilijk/ingrijpend, zodat ze uiteindelijk opgewassen zijn tegen hun taak.

Trainen doe je niet door voorzichtig te doen met je deelnemers, maar door ze op het juiste moment te confronteren met een spanningsboog die ze op dat moment aan kunnen. “Leren doe je immers buiten je comfortzone” (Schuijers, 2013).
De kunst is ervoor te zorgen dat de spanningsboog niet te hoog is. Als deze te hoog is, zal het prestatieniveau dalen. Dit gegeven is vastgelegd in de wet van Yerkes-Dodson die de relatie tussen stressniveau en prestatie weergeeft (Schuijers, 2013).

Bron: les-nuits-masquees

Tip 4: Feedback

“If you make him feel thirsty, he will want to drink”.

Deze tip geldt voor zowel de cursist als de docent/trainer, tijdens de lessen, maar ook tijdens gevaarsbeheersing-/ weerbaarheid situaties. Je moet er dus voor zorgen dat iemand feedback wilt ontvangen. Belangrijk daarbij is de juiste sfeer, het juiste moment en de juiste intonatie. Dezelfde feedback of kritiek kan de situatie laten escaleren of juist de-escaleren. Het gaat hierbij niet alleen om de juiste manier van vertellen, maar ook om de juiste gemoedstoestand.

“How can you reform others if you disgrace them?”

Tip 5: Mentale Kracht

“I know nothing about how to win over others. I only know the way to win over myself”.

Deze tip is de kapstok waaraan de meeste andere tips zijn op te hangen. Degene die een situatie overwint is niet per definitie de fysiek sterkere. Het draait grotendeels om controle over jezelf en de situatie.

“To win one’s self is to overcome the body with the mind”.

Degene die zichzelf het beste onder controle kan houden in een gevecht of gevaarlijke situatie heeft het minste last van stressfactoren. Door angst en stressreacties is het moeilijker het “corticale brein” te raadplegen. Het corticale brein is verantwoordelijk voor taal en denken (Servan-Schreiber, 2012)

Het is als docent/trainer de uitdaging om je cursisten te overtuigen van hun eigen kracht en ze voldoende handvaten te geven zichzelf te coachen/trainen in deze kracht. De hier geciteerde (sport)psychologen Rozendaal, Schuiers en Servan-Schreiber raden alle drie aan om te trainen op een rustige, gelijkmatige buikademhaling en deze ademhaling te visualiseren voor een nog beter resultaat.

“Making important decisions; consider as you breathe seven times”

De docent

Tijdens de begeleiding van mentale training merk je dat het nog best lastig is om consequent te blijven. Iedere docent heeft zelf ook zijn gedachten en die zijn niet altijd consistent met de methode die je kiest. Door zelf eerst te oefenen in de methode, bereik je de methode ook makkelijker tijdens je trainingen.

Je ziet de verbanden duidelijker en betrapt jezelf wanneer je de neiging hebt een andere afslag te nemen.

Bronnen:

Rozendaal, E. (2013). Sportgek. Utrecht: Tirion Uitgevers.

Schuijers, R. (2013). Als het erop aankomt... Deventer: ...daM uitgeverij.

Servan-Schreiber, D. (2012). Uw brein als medicijn. Utrecht/Antwerpen: Kosmos uitgevers.

Tanaka, M. (2001). Bushido, the way of the samurai. New York: Square One Publishers.

Over de blogger:

Joost Verbrugge is in 1998 afgestudeerd aan het MDGOsb (CIOS) te Sittard als judoleraar B en jiu-jitsuleraar A.Aansluitend is hij als aanhoudings- en zelfverdedigingsinstructeur bij de Koninklijke Marechaussee gaan werken en ontwikkelen. In 2003 heeft hij de overstap naar de politieregio’s Gelderland-zuid en Gelderland-midden gemaakt om te werken als Integrale beroepsvaardigheden docent (IBT). In deze functie was hij taakaccenthouder AE/VAG en politieopleiding. In 2004 werd hij jiu-jitsu leraar B. In 2008 maakte hij de overstap als docent gevaarsbeheersing naar de MBO school voor politiekunde te Apeldoorn. In 2013 studeerde hij af als HBO opleidingskundige (Bachelor of education) waar hij geïnteresseerd raakte in het gebruik van sociale media. Bij SRDG faciliteert hij “online learning” activiteiten.

Twitteraccounts: @VerbruggeJoost en @AtemisportJoost

Linkedinprofiel: Joost Verbrugge

Website: atemisport.nl